Nate Bonetto

Rywalizacja sportowa to intensywna konkurencja między drużynami sportowymi lub sportowcami, wpływająca w różnym stopniu na uczestników, kierownictwo i kibiców.
Jedna z pierwszych znanych rywalizacji sportowych miała miejsce w Cesarstwie Rzymskim pomiędzy Niebieskimi i Zielonymi oraz pomniejszymi drużynami Czerwonych i Białych, z których każdy był klubem wyścigowym rydwanów rywalizującym na Hipodromie w Konstantynopolu. Rywalizacja ta miała również podłoże polityczne, zbliżając się do obalenia rzymskiego cesarza Justyniana w 532 r. n.e. w wyniku zamieszek, których stłumienie pochłonęło dziesiątki tysięcy ofiar.
Wiadomo, że właściciele zachęcają do rywalizacji, ponieważ mają tendencję do poprawy frekwencji na meczach i oglądalności telewizyjnej meczów rywalizacji. Kluby mogą zmniejszyć agresję kibiców związaną z meczami rywalizacyjnymi, uznając, a nie bagatelizując konflikt, ponieważ rywalizacja jest integralną częścią tożsamości fanów.
Mecze pomiędzy dwoma rywalami, którzy znajdują się w bliskiej odległości geograficznej, są często znane jako lokalne derby lub po prostu derby (UK: DAR-bee, US: DUR-bee); wydarzenie sportowe pomiędzy dwiema drużynami z tego samego miasta, miasteczka lub regionu. We współczesnym użyciu termin ten jest zwykle związany z piłką nożną, a media i kibice często odnoszą się do tego spotkania jako "Derby Day". Jednak, co nie jest zaskoczeniem, pierwsze zarejestrowane użycie tego terminu odnosiło się do głównych prowincjonalnych wyścigów konnych z czasów, gdy Epsom Derby było nie tylko głównym wydarzeniem sportowym w Anglii, ale także wielką okazją towarzyską.
Na przykład Western Times z 2 czerwca 1860 r. odnosi się do spotkania wyścigowego w Haldon w Exeter jako "lokalnego dnia Derby". Hull Packet z 31 maja 1861 r. nazywa wyścigi w Beverley, Hull i East Riding "naszymi lokalnymi Derby". Wydaje się, że termin ten był już używany w innych częściach świata - Ballarat Star (Victoria, Australia), wydanie z 6 grudnia 1860 r., wspomina, że wyścigi w Dowling Forest były "lokalnym dniem Derby".
Metafora najwyraźniej przeniknęła do powszechnego użytku, ponieważ wydarzenia niezwiązane z wyścigami również zyskały ten epitet. Festyn klubu lekkoatletycznego w Croydon (Norwood News, 22 maja 1869 r.), regaty wioślarskie w Bathgate w Szkocji (Lothian Courier, 26 września 1874 r.), a nawet gorące wybory samorządowe (Croydon Advertiser, 27 lutego 1875 r.) zostały opisane jako lokalne Derby.
Wraz ze wzrostem popularności klubowej piłki nożnej (rugby i Association Code) w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku, określenie to zostało przeniesione na tę rozrywkę. Preston Herald z 14 marca 1883 r. powiedział o meczu pomiędzy Low Moor i Clitheroe, że "kiedy wiadomo, że kluby prawdopodobnie się spotkają, powszechne odczucia są wysokie - tak wysokie, że okazjonalnie są uznawane za lokalny dzień Derby".
Epsom Derby było corocznym wydarzeniem, a wczesne użycie odnosiło się tylko do największej okazji w roku w danym miejscu - Widnes Weekly News (16 marca 1889 r.) opisał mecz pomiędzy Widnes FC i objazdową drużyną rugby New Zealand Native jako "wielki dzień sezonu w Widnes - lokalne Derby". Jednak w kategoriach piłkarskich nacisk w tym wyrażeniu przesunął się już z aspektu Derby (dzień z czerwoną literą w kalendarzu sportowym lub towarzyskim) na element lokalny - każdy mecz piłki nożnej z udziałem pobliskich klubów, bez względu na to, jak stosunkowo nieistotne może być to spotkanie. Stąd też Burnley Express (15 grudnia 1888 r.) mógł donieść, że "przez trzy tygodnie z rzędu drużyna Langroyd będzie zaangażowana w lokalne derby". Najpierw Union Star, potem Nelson w Seed Hill, a następnie Brierfield w Colne".
W piłce nożnej rugby, wczesny przykład terminu dla tego kodu pojawia się w Wigan Observer z 11 grudnia 1885 r., w którym odnotowano, że "lokalne "Derby" w kręgach piłkarskich Pemberton odbyły się w ostatnią sobotę, kiedy spotkały się Highfield i Pemberton".
Co najmniej od 1840 roku "derby" były używane jako rzeczownik w języku angielskim na określenie wszelkiego rodzaju zawodów sportowych. Inne nazwy derbów obejmują Clásicos w niektórych częściach świata i rywalizacje między miastami w Stanach Zjednoczonych.
Intensywność rywalizacji może wahać się od lekkiej przekomarzanki do poważnej przemocy. Rywalizacja, która wymyka się spod kontroli, może prowadzić do bójek, chuligaństwa, zamieszek, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. W "wojnie futbolowej", wraz z innymi czynnikami, sugerowano, że był to punkt zwrotny prowadzący do konfliktów zbrojnych.
Rywalizacja nie zawsze wynika z dzielenia danego obszaru. Do wrogości może dochodzić z różnych powodów, tak jak w przypadku El Clásico, gdzie dochodzi do napięć między kibicami na tle różnic politycznych. Częste spotkania w ważnych meczach pomiędzy drużynami również mogą prowadzić do nieprzyjemności.
Źródło: Wikipedia.org